Σφενδάμι (Acer platanoides)

Σφενδάμι (Acer platanoides)

 Τα σφενδάμια δεν είναι γνωστά σε όλους.Τα γνωρίζουν όσοι γυρίζουν στα βουνά και στα δάση μας όπως οι κυνηγοί, οι φυσιολάτρες και οι ορειβάτες.

Τα λέμε επίσης νεροπλατάνια και ψευδοπλατάνια, γιατί μερικά απο αυτά μοιάζουν πάρα πολύ με πλατάνια.Το βοτανοκό όνομα του σφενταμιού είναι Acer.

Σφένδαμος ο πλατανοειδής (Acer platanoides),ή νεροπλάτανος.Τα φύλλα του είναι πολύ μυτερά κι έχουν τη μεγαλύτερη ομοιότητα με το πλάτανο.

Δέντρο φυλλοβόλο, με ωραία σφαιρική και θολωτή κόμη που φθάνει σε διάμετρο τα 15 μ. Ύψος μέχρι και 30 μ. (σύνηθες 20 μ. ). Τα φύλλα έχουν σχήμα παλάμης, με 5 ή 7 λοβούς, και επειδή μοιάζουν πολύ με τα φύλλα του πλάτανου πήρε και το όνομά του (πλατανοειδές). Διαθέτουν μακρύ μίσχο που όταν σπάει απελευθερώνεται γαλακτώδης καυστικός χυμός. Το χρώμα τους είναι στην αρχή πράσινο, ενώ το φθινόπωρο γίνεται κόκκινο ή πορτοκαλί, για το λόγο αυτόν την εποχή αυτή είναι ευδιάκριτο από μεγάλη απόσταση. 

 Τα άνθη σχηματίζουν κορύμβους. Ανθίζουν τον Απρίλιο και Μάιο. Ο καρπός αποτελείται από δύο πτερυγιόμορφα μονόσπερμα κάρυα (ονομάζονται σαμάρια). Οι σπόροι ωριμάζουν Σεπτέμβριο με Οκτώβριο. Συνήθως διατηρούνται επάνω στο δένδρο για αρκετούς μήνες. Φυτό μόνοικο. Επικονιάζεται με τις μέλισσες.

Τα πιό χαρακτηριστικά γνωρίσματα κια σφενταμιών για τη διάκριση μεταξύ τους, είναι τα πτερύγια των μικρών καρπών τους (σαν φτερά αεροπλάνου) με τα οποία μεταφέρονται σε μακρινές αποστάσεις για φυσική τους σπορά και βλάστηση.Το άνοιγμα των φτερών αυτών (η γωνία τους) ποικίλλει στα διάφορα είδη.

 

Στο νεροπλάτανο τα πτερύγια σχηματίζουν πολύ μεγάλο άνοιγμα γωνίας.

 

Ο χυμός χρησιμοποιείται στην οινοπνευματοποιία και στη ζαχαροπλαστική.

Σφένδαμος ο Ψευδοπλάτανος (Acer pseudoplatanus) και αυτού η φυλλωσιά έχει μεγάλη ομοιότητα με το πλάτανο αλλα τα φύλλα του είναι λιγότερο μυτερά απο το νεροπλάτανο, ενώ τα πτερύγια των καρπών του σχηματίζουν γωνία 60 μοιρών περίπου.

Είναι φυλλοβόλο και φθάνει τα 30 μ. ύψος με 15 μ. διάμετρο κόμης.Το φθινόπωρο, ο εξωτερικός άχρωμος φλοιός απολεπίζεται εύκολα, παρουσιάζοντας τον ωραιότατο πορτοκαλί-καφέ εσωτερικό φλοιό. Τα φύλλα έχουν μίσχο και αποτελούνται από τρεις ή πέντε λοβούς. Το χρώμα τους είναι βαθύ πράσινο επάνω και γκριζοπράσινο από κάτω. Το φθινόπωρο κιτρινίζουν.

 

 

Τα άνθη σχηματίζουν κρεμάμενους βότρεις στην άκρη των νεαρών κλαδιών.

Ανθίζει από Απρίλιο μέχρι Ιούνιο. Ο καρπός αποτελείται από δύο πτερυγιόμορφα μονόσπερμα κάρυα (ονομάζονται σαμάρια). Οι σπόροι ωριμάζουν Σεπτέμβριο με Οκτώβριο. Συνήθως διατηρούνται επάνω στο δένδρο για αρκετούς μήνες. Φυτό μόνοικο. Επικονιάζεται με τις μέλισσες.

Χρησιμοποιείται κυρίως στην ιατρική σαν θεραπευτικό-επουλωτικό. Επίσης παρέχει γλυκαντικές ουσίες. Ο χυμός χρησιμοποιείται στην οινοπνευματοποιία και στη ζαχαροπλαστική. Το ξύλο του είναι ευκατέργαστο. Όπως και τα υπόλοιπα μέλη του γένους παρέχει σακχαρούχους χυμούς, οι οποίοι χρησιμοποιούνται για την κατασκευή καστανόχρωμης ζάχαρης.

Θεωρείται πολύτιμο είδος λόγω της καλής ποιότητας του ξύλου, περιζήτητου στην ξυλουργική και την επιπλοποία.