Αρωματικός, φυλλοβόλος, ακανθώδης θάμνος ή μικρό δένδρο. Φθάνει τα 6- 10 μ. ύψος και 6 μ. διάμετρο κόμης.
Είναι γνωστά με τα ονόματα μουρτζιά, τρικουκιά, μουμουτζελιά, κουδουμηλιά. Ανήκουν στην οικογένεια ροδιίδων (Rosaceae)
Τα φύλλα του είναι ανοιχτοπράσινα και έχουν τρεις ή περισσότερους λοβούς, συνήθως με χνούδι, σε όλη την επιφάνειά τους.
Ανθίζει Απρίλιο και Μάιο. Τα άνθη του είναι ερμαφρόδιτα, λευκά ή ροδόχρωμα και έχουν χαρακτηριστική οσμή (όχι για όλους ευχάριστη).
Οι σπόροι του ωριμάζουν από το Σεπτέμβριο μέχρι το Νοέμβριο.
Είναι ανθεκτικό είδος στην ξηρασία, στους ισχυρούς θαλασσινούς ανέμους και στην ατμοσφαιρική ρύπανση. Υποφέρει τις χαμηλές θερμοκρασίες (μέχρι και 15 οC). Αναπτύσσεται σε ελαφριά, μέτρια έως και πολύ βαριά, ενώ παρουσιάζει προτίμηση στα νωπά και υγρά εδάφη. Μεγάλη αντοχή παρουσιάζει και στα πολύ φτωχά εδάφη. Ζει σε όξινα, ουδέτερα έως και πολύ αλκαλικά εδάφη, όχι όμως σε αλατούχα.
Είδος εξαιρετικής τροφής για την άγρια πανίδα. Βρίσκει αρκετές χρήσεις στη μαγειρική και ζαχαροπλαστική, την ιατρική, τη δημιουργία φραχτών και ως οικιακή καύσιμη ύλη. Το ξύλο του είναι πολύ σκληρό και χρησιμοποιείται στην τορνευτική και στην ξυλογλυπτική. Από τα άνθη του παλιότερα παρασκεύαζαν αφέψημα, με υποτασικές και καρδιοτονωτικές ιδιότητες.
Χρησιμοποιούμενα μέρη: Οι καρποί, φρέσκοι ή ξεραμένοι, τα άνθη ξεραμένα ή φρέσκα.
Χρήση: Κυρίως χρησιμοποιείται σαν βάμμα που παρασκευάζεται από τους καρπούς και τα άνθη (10-30 σταγόνες σε μισό ποτήρι νερό 3 φορές την ημέρα). Ο Κράταιγος χρησιμοποιείται για καρδιακές παθήσεις νευρικής προέλευσης όταν ενεργεί σαν γενικό καταπραϋντικό. Χρησιμοποιείται επίσης για υπέρταση και δυσκολίες της εμμηνόπαυσης.
Oι κόκκινοι καρποί του κράταιγου θεωρούνται από τα καλύτερα τονωτικά του κυκλοφορικού και χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της υπέρτασης, της αρτηριοσκλήρωσης και της στηθάγχης. O κράταιγος είναι καλή επιλογή για όσους ταλαιπωρούνται από υπέρταση, κυρίως εξαιτίας προβλημάτων στα αγγεία τους. Έχει την ιδιότητα να εξισορροπεί με ήπιο τρόπο την πίεση του αίματος. Πίνετε το αφέψημα του κράταιγου 1-2 φορές την ημέρα (το πρωί και το απόγευμα), μεταξύ των γευμάτων. Πώς να το ετοιμάσετε: Ρίχνετε 2 κουταλάκια καρπούς κράταιγου σε 1 φλιτζάνι του τσαγιού με βρασμένο νερό, τους αφήνετε για 20’ και σουρώνετε.